اکبر محمودی؛ بازار: اعمال تعدیل ۳۰ درصدی قیمت بلیت قطارهای ۵ ستاره از اول مرداد ماه خبری خوشحال کننده را برای بخش خصوصی و اتفاق مبارکی برای ناوگان حمل و نقل ریلی بود.
اما شرکت های خصوصی معتقد هستند این اقدام باید سه سال پیش رخ می داد و این تاخیر در ابلاغ آن می تواند در ارائه خدمات آنها به مردم محدودیت هایی داشته باشد.
محسن فاتحی زاده مدیرعامل هلدینگ ارزش آفرینان فدک معتقد است که با اصلاح قیمت بلیت قطار درآمد شرکتهای خصوصی بعد از چند سال افزایش می یابد. این اقدام اگر چه دیر بود اما به موقع بود.
او می گوید: صنعت حمل و نقل ریلی از مدتها قبل به طور جدی نیازمند بازنگری در قیمت ها بود. نزدیک به سه سال است که قیمت بلیت قطارهای مسافری ثابت بود و پافشاری بر سیاست تثبیت قیمت، این صنعت را با افزایش زیان انباشته و کاهش سودآوری شدید روبرو کرد. به طوریکه سطح کیفیت خدمات قطارهای مسافری تحت تاثیر قرار گرفت.
متن کامل گفتگوی خبرنگار خبرگزاری «بازار» با «محسن فاتحی زاده» مدیرعامل هلدینگ ارزش آفرینان فدک را با هم می خوانیم:
* برای شروع گفتگو یک شرح کوتاهی از هلدینگ ارزش آفرینان فدک ارائه کنید.
هلدینگ ارزش آفرینان فدک بزرگترین هلدینگ بخش خصوصی در صنعت حمل و نقل ریلی است و کامل ترین پکیج حمل و نقل ریلی را دارد که همزمان حوزه بار، مسافر و خدمات وابسته را یکجا انجام می دهد و می توان گفت تنها هلدینگی است که کاملترین پکیج را دارا است و هیچ مجموعه اقتصادی حمل و نقلی در کشور اینگونه تمام پکیج را به صورت همزمان ندارد.
* آیا افزایش قیمت بلیت قطار یک مقدار دیر نبود؟
در خصوص قیمت بلیت قطارها نکته ای که حائز اهمیت است این است که قطارهای ۵ ستاره که سال ۹۵ راه اندازی شد و ابداع کننده این قطارها گروه فدک بود. گروه فدک با سه هدف و سیاستگذاری درصدد تاسیس این قطارها بود. هدف اول این بود که یک ارتقای کیفیتی در حوزه حمل و نقل مسافر اتفاق بیافتد. هدف دوم بحث نوسازی ناوگان و اضافه شدن ظرفیت حمل و نقل بود و هدف سوم نیز این بود که بتوانیم در حمل و نقل ریلی یک رقابتی با سایر روش های حمل و نقلی هم داشته باشیم. خوشبختانه این موضوع به دلیل طراحی استانداردهای سختگیرانه ای که برای این نوع قطارها انجام شده بود و اعمال این استانداردها خیلی زود محقق شد و گروه قطارهای فدک در سال ۹۵ که قطارهای ۵ ستاره راه اندازی شدند یک تحول جدی در بخش کیفیت قطارهای مسافری ایجاد شد و این منجر به این شد که تاریخ قطارهای ۵ ستاره مسافری را به دو تاریخ قبل و بعد از این تاریخ تقسیم کنند.
* وقفه در قیمت گذاری و تعدیل قیمت بلیت قطارهای مسافری ظاهرا خیلی بر توسعه ناوگان حمل و نقل مسافری تاثیر منفی گذاشت؟
طبیعتا وقتی یک استاندارد سختگیرانه ای را در یک نوع خدمات اعمال می کنند باعث می شود که بهای تمام شده افزایش یابد و جبران این موضوع چون از طریق یارانه های دولت و کمک دولت امکان پذیر نبود یک امتیازی برای این قطارها در نظر گرفته شده بود که قیمت گذاری این نوع قطارها مبتنی بر عرضه و تقاضای بازار باشد و مشمول قیمت گذاری دولتی نمی شد. این اتفاق باعث شد که یک نوع خدمات بی نظیری که در راه آهن سابقه نداشت رخ دهد به گونه ای که در قطارهای ۵ ستاره با پیشتازی قطارهای فدک، چهار کلاس مختلف در یک مقطعی ایجاد شد. با وجودی که قیمت های بلیت، قیمت های بالاتری از قطارهای معمولی بود همواره ضریب اشغال بالاتری داشت و رضایت مسافران و مهمانان و همواره بالاترین میزان رضایت را داشت و این بیانگر این بود که خدمت ویژه ای برای مسافران اتفاق می افتد. اما متاسفانه بنا به هر دلیلی یک وقفه سه ساله ای در مورد نظام قیمت گذاری اتفاق افتاد و این وقفه سه ساله منجر به این شد که تورم بیش از ۱۰۰ درصدی را داشته باشیم.
قطارهای ۵ ستاره در این سه سال گذشته ۱۰ درصد افزایش قیمت را به خود دیدند و وقتی چنین اتفاقی رخ می دهد از سوی دیگر هزینه ها با یک تورم جدی افزایش پیدا می کند ولی درآمدها محدود به یک سقفی می شود مجبور می شوید که برای مدیریت کردن هزینه ها حیات کسب و کار را ادامه بدهید
* در این سه سال گذشته قیمت بلیت قطار چند درصد افزایش داشت؟
قطارهای ۵ ستاره صرفا در این سه سال گذشته ۱۰ درصد افزایش قیمت را به خود دیدند و طبیعتا وقتی چنین اتفاقی رخ می دهد از سوی دیگر هزینه ها با یک تورم جدی افزایش پیدا می کند ولی درآمدها محدود به یک سقفی می شود مجبور می شوید که برای مدیریت کردن هزینه ها بتوانید حیات کسب و کار را ادامه بدهید. این موضوع باعث شد تا اقداماتی مثل بخش مهمی از خدماتی را که از ابتدا در قطارهای ۵ ستاره فدک بود به مرور کمتر و کمتر شود. اما خوشبختانه امسال با پی گیری هایی که صورت گرفت برای کل صنعت ریلی مسافری و همچنین قطارهای ۵ ستاره تعدیل قیمت ۳۰ درصدی اتفاق افتاد که اگر چه ما معتقد هستیم که نا کافی است و نمی تواند همه آن عقب افتادگی های صنعت ریلی را جبران کند اما به هر حال یک تحولی است که می تواند بخشی از آن جبران مافات را محقق کند و امیدوار به این باشیم که صنعت حمل و نقل ریلی در بخش مسافری به حیات خود ادامه دهد. اگر روند حمایت از بخش خصوصی در این صنعت بتواند ادامه پیدا کند منجر به این می شود که به آن سطح خدمات قبلی باز گردیم و ناوگان را می توانیم توسعه دهیم. الان با کمبود ظرفیت حمل و نقل مسافری ریلی مواجه هستیم و تقاضا به مراتب بیشتر از آن چیزی است که در این صنعت عرضه می شود.
به دلیل اینکه بخش مهمی از این تقاضا در حال حاضر بی پاسخ گذاشته می شود برآورد دقیقی نمی توان داد. به محض اینکه پیش فروش بلیت قطارها آغاز می شود این کمبود ظرفیت حمل و نقل مسافری ریلی خود را نشان می دهد.
در حوزه قطارهای ۵ ستاره در حال حاضر فدک ۱۴ تا ۱۵ رام قطار دارد که سیر می کنند
* شرکت فدک چه تعداد قطار در ناوگان دارد؟
در حوزه قطارهای ۵ ستاره در حال حاضر فدک ۱۴ تا ۱۵ رام قطار دارد که سیر می کنند و طبق برآوردهایی که داریم به دلیل اینکه همواره در چند ماه گذشته ضریب اشغال ۱۰۰ درصد است و تقاضای اجابت شده وجود دارد تا دو برابر این عدد را هم می توان قطار ۵ ستاره به مجموعه ناوگان ریلی اضافه کرد. در مورد کلیّت صنعت حمل و نقل ریلی مسافری طبیعتا همین عدد حتی بیشتر از آن هم ظرفیت خالی وجود دارد. فدک از این تعداد ۱۰ رام قطار دارد و در حوزه قطارهای ۵ ستاره، قطارهای فدک اولین و بزرگترین است. اما مجموعه مابقی شرکتهای خصوصی بر روی هم ۵ تا ۶ رام قطار دارند که در مجموع ۱۵ رام قطار می شود. نکته حائز اهمیت این است که قطارهای ۵ ستاره مجموعا آن چه که در فدک و سایر شرکتها هست، ۵ درصد کل ناوگان مسافری ریلی کشور است. این عدد شاید به ظاهر این گونه باشد خیلی قابل اعتنایی نیست اما نکته مهم و اساسی این است که این ۵ درصد پیشران کیفیت حمل و نقل ریلی مسافری است. در واقع قطارهای ۵ ستاره کارخانه نوآوری حمل و نقل ریلی مسافری است و خدمات را ارتقاء می دادند. این ارتقاء خدمات در خط مقدم توسط قطارهای ۵ ستاره باعث می شد که مابقی شرکتها و مابقی ناوگان مسافری ریلی هم تحریک شوند که یک خدماتی را به خدمات سنتی اضافه کنند.
با تعدیل ۳۰ درصدی قیمت بلیت قطار، کماکان تقاضا از عرضه بیشتر است
* این افزایش ۳۰ درصدی قیمت بلیت قطارهای ۵ ستاره، تقاضا را کاهش نداده است؟
هنوز هم با تعدیل ۳۰ درصدی قیمت بلیت قطار، کماکان تقاضا از عرضه بیشتر است. به محض اینکه پیش فروش قطار آغاز می شود خیلی سریع بلیت ها به فروش می رسد.
* آیا به توسعه ناوگان و یا قطارهای جدید نیز فکر می کنید؟
توسعه ناوگان حمل و نقل مسافری به دو آیتم بستگی دارد. قسمت نخست به بخش خصوصی بستگی دارد که اضافه کردن واگن مسافری است و بخش دیگر به زیر ساختهایی است که طبیعتا در اختیار دولت از جمله خط و موضوع لکوموتیو است. در رابطه با ناوگان مسافری که در اختیار بخش خصوصی است طبیعتا فضای کسب و کار اقتصادی و اینکه توسعه مقرون به صرفه باشد یا خیر حرف اول را می زند. با وقفه ای که در چند سال گذشته اتفاق افتاده است برای بخش خصوصی نمی صرفد که یک واگن را با یک سرمایه گذاری سنگین راه اندازی کند. چون اساسا حمل و نقل ریلی سرمایه محور است تا یک رام قطار وارد ناوگان شود.
* قیمت هر قطار در حال حاضر چقدر است؟
الان هر واگن مسافری تقریبا ۳۰ تا ۳۵ میلیارد تومان سرمایه نیاز دارد و برای یک رام قطار که ۱۰ واگن مسافری می شود ۳۵۰ میلیارد تومان نیاز به سرمایه گذاری دارد. اساسا دوره بازگشت سرمایه در صنعت ریلی کوتاه مدت نیست. لذا اگر به دنبال این هستیم که یک توسعه ظرفیت جدی اتفاق بیافتد این دو موضوع، همزمان باید بهبود پیدا کند. یعنی فضای کسب و کار حمل و نقل مسافری برای مجموعه فعالین بخش خصوصی باید بهبود یابد و این بهبود طبیعتا بخش قابل توجهی بر می گردد به اینکه کسب و کار صرفه اقتصادی داشته باشد. در حوزه زیر ساخت هم طبیعتا حمایت های دولت از راه آهن جمهوری اسلامی می تواند به فراهم کردن زیر ساخت ها کمک کند و این صنعت استراتژیک می تواند راحت تر توسعه پیدا کند.
افزایش ۳۰ درصدی بهای بلیت قطار به ۱۲۵۰ میلیارد تومان در سال ۱۴۰۳ می رسد
* افزایش ۳۰ درصدی قیمت بلیت قطار تا چه حد می تواند به درآمد شرکت قطارهای فدک کمک کند؟
قطارهای فدک در سال ۱۴۰۲ طبق اطلاعاتی که بر روی کدال هم درج شده ۹۴۰ میلیارد تومان درآمد محقق شده بوده است. این عدد طبیعتا با حدود افزایش ۳۰ درصدی بهای بلیت قطار به ۱۲۵۰ میلیارد تومان در سال ۱۴۰۳ می رسد. طبیعتا این موضوع می تواند در حاشیه سود شرکت و EPS شرکت هم اثرگذار باشد. اثر دقیق بر EPS شرکت بر می گردد به مجموعه فعالیتهایی که در شرکت انجام می شود که موضوع درآمدهای غیر عملیاتی شرکت هم در آن مهم است و برآورد دقیقی نمی توان الان ارائه کرد و طبیعتا باید تصمیمات دیگری که در اصلاح ساختار دارایی ها در موضوعات دیگر در شرکت فدک است محقق شود و سپس برآورد دقیق ارائه کرد. اما EPS شرکت اگر این ۳۰ درصد افزایش قیمت بلیت انجام نمی شد قطعا وضعیت مالی شرکت فدک بسیار بدتر می شد اما پیش بینی ما این است که به اندازه همین رشد ۳۰ درصدی بهبود در سود شرکت و EPS شرکت داشته باشیم. سهامداران هم چون نماد فدک در فرا بورس معامله می شود از این اتفاق مبارک منتفع شوند.
قیمت گذاری ها و نظام تعرفه گذاری باید به نحوی تنظیم شود که با انجام توسعه های جدی عموم مردم را منتفع کنیم. نه اینکه با تعیین سقف قیمتی به مرور منجر به تضعیف شرکتها و در نهایت به جای اینکه عرضه را توسعه دهد و با مکانیزم افزایش عرضه قیمت کنترل شود با تضعیف بخش خصوصی منجر به این شود که عرضه کاهش یابد
* درخواست بخش خصوصی از دولت چهاردهم چیست؟
مهمترین درخواست این است که با اهمیت دادن به اصول قواعد اقتصادی نه اینکه حمایت بی حد و نصاب باشد چرا که بخش خصوصی با قواعد اقتصادی فعالیت می کند. اگر این قواعد اقتصادی به گونه ای تنظیم شود که بخش خصوصی توان این را داشته باشد که موضوعات توسعه ای خود را پیش ببرد از نظر ما عموم مردم هم از این موضوع منتفع می شوند. حمایت موثر در اینکه بتوانیم قواعد اقتصادی را بر تعاملات بین دولت و بخش خصوصی حاکم کنیم. سیاستگذاری ها باید به گونه ای اتفاق بیافتد که اولا برای بخش خصوصی موضوعات و متغییرهای کلان قابل پیش بینی باشد. در داخل صنعت هم یک محاسبه ساده است که قیمت گذاری ها و نظام تعرفه گذاری در صنعت باید به نحوی تنظیم شود که بتوانیم با انجام توسعه های جدی عموم مردم را منتفع کنیم. نه اینکه با تعیین سقف قیمتی به مرور منجر به تضعیف شرکتها و در نهایت به جای اینکه عرضه را توسعه دهد و با مکانیزم افزایش عرضه قیمت کنترل شود با تضعیف بخش خصوصی منجر به این شود که عرضه کاهش یابد و از سوی دیگر مشکلات در بازار بروز کند.